Kontrola Państwowej Inspekcji Pracy
to coś, co przyprawia o dreszcz praktycznie każdego pracodawcę. Bo czy wszystko
będzie w porządku? Co w przypadku gdy coś się nie będzie zgadzać?

W samym 2021
r. odnotowano aż 12 000 kontroli Państwowej Inspekcji Pracy, a więcej niż 1/10
z nich skończyła się mandatem. Warto dodać, że kary za wykroczenia mogą wynosić
nawet do 30 000 zł.

Jak wygląda kontrola Państwowej Inspekcji Pracy?

Przede
wszystkim warto zacząć od tego, gdzie kontrola PIP może się odbyć. Państwowa
Inspekcja Pracy przeprowadza bowiem kontrole zarówno w siedzibie firmy, jak i w
jednostkach, które podlegają kontrolowanemu podmiotowi oraz miejscach
przechowywania dokumentacji dotyczącej prowadzenia działalności.

Inspektor
pracy ma obowiązek okazania legitymacji, która uprawnia go do swobodnego
poruszania się po terenie zakładu pracy, a także doręczenia upoważnienia do
podjęcia kontroli w terminie do 7 dni od dnia jej przeprowadzenia.

Podczas
przeprowadzania kontroli inspektorzy pracy mogą rozmawiać z osobami
zatrudnionymi w zakładzie i zadawać im pytania. Mają również prawo do
utrwalania obrazu i dźwięku za pomocą środków technicznych.

W przypadku,
gdy istnieje podejrzenie, że pracownicy (ze względu na obawy przed konsekwencjami)
nie będą chcieli ujawniać informacji dotyczących np. legalności zatrudnienia,
przestrzegania prawa, czy warunków pracy, inspektorzy PIP mogą wydawać
postanowienia o zachowaniu tajemnicy w kwestiach związanych z okolicznościami
pozyskiwania wrażliwych informacji.

Czy kontrola Państwowej Inspekcji Pracy musi być
zapowiedziana?

Jeśli
zaistnieje podejrzenie łamania prawa pracy w zakładzie, to wówczas Państwowa
Inspekcja Pracy ma prawo do przeprowadzenia kontroli o każdej porze dnia i
nocy. Jednocześnie nie ma obowiązku wcześniejszego informowania o tym.

Oznacza to,
że Państwowa Inspekcja Pracy może przeprowadzać zarówno zapowiedziane, jak i
niezapowiedziane kontrole.

Niezapowiedziane kontrole PIP

Jak już
zostało wspomniane, kontrole PIP mogą być przeprowadzane zawsze, gdy istnieje
prawdopodobieństwo łamania prawa pracy, w tym też zasad bezpieczeństwa i
higieny pracy.

W praktyce
oznacza to zwykle otrzymanie informacji o naruszeniu przepisów przez
zatrudniającego osoby na podstawie stosunku pracy.

Trzeba zaznaczyć,
że w przypadku zatrudnienia na innej podstawie niż stosunek pracy, Państwowa
Inspekcja Pracy nie ma możliwości przeprowadzenia kontroli.

Niemniej
jednak, jeśli warunki zatrudnienia pracownika wskazują na istnienie stosunku
pracy (tj. wykonuje on swoje obowiązki osobiście, pod kierunkiem przełożonego,
w sposób ciągły i w wyznaczonym przez pracodawcę miejscu i czasie), to wówczas
umowy zlecenie traktowane są tak jak umowy o pracę.

Co kontroluje Państwowa Inspekcja Pracy?

Jednym z
głównych celów kontroli Państwowej Inspekcji Pracy jest ustalenie stanu
faktycznego w kwestii przestrzegania przepisów prawa pracy. Oprócz tego
inspektor pracy jest uprawniony do przeprowadzania kontroli w zakresie
dokumentacji ustaleń pomiędzy pracodawcą a zatrudnianymi przez niego osobami.

W ramach
swoich obowiązków inspektorzy pracy mogą kontrolować:

• obiekty, maszyny, urządzenia i
  pomieszczenia znajdujące się w miejscu pracy,
• dokumentację zakładu pracy,
• tożsamość pracowników.

Jakie dokumenty są potrzebne do kontroli PIP?

Dokumentacja
potrzebna w celu właściwego przygotowania się do kontroli PIP obejmuje m.in.:

• dokumenty dotyczące budowy
  zakładu pracy, a także jego przebudowy lub modernizacji,
• dokumentację techniczną i
  technologiczną, w tym plany i rysunki,
• wyniki badań, pomiarów oraz
  ekspertyz związanych z działalnością zakładu.

Czy kontrola PIP obejmuje listy obecności?

O ile
ewidencjonowanie czasu pracy jest w Polsce obowiązkowe, o tyle nie ma wymogu
prowadzenia list obecności pracowników. Dlatego też ustawa o Państwowej
Inspekcji Pracy nie przewiduje konieczności przeprowadzania kontroli w tym
zakresie.

Jakie akty prawne regulują działalność Państwowej
Inspekcji Pracy?

Kontrole
Państwowej Inspekcji Pracy oraz pozostałe czynności prowadzone przez nią
reguluje m.in.:

• Statut Państwowej Inspekcji
  Pracy,
• Ustawa z dnia 13 kwietnia 2007
  o Państwowej Inspekcji Pracy (Dz. U. 2007, poz. 589),
• Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004
  r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. 2004, poz.
  1001).

Lista ta nie
jest oczywiście pełna – kontrole PIP odbywają się bowiem w różnych miejscach
pracy, stąd też konieczność regulowania jej działań również przez inne akty
prawne.